ازدواج مجدد در ایران؛ شرایط قانونی و چالش‌ها(قسمت ۱)

ازدواج مجدد در ایران، موضوعی است که همواره با قوانین و مقررات خاص خود همراه بوده است. گرچه در دین اسلام و قوانین مدنی ایران، امکان ازدواج مجدد برای مردان پیش‌بینی شده است، اما این امر منوط به رعایت شرایط خاصی است. در این مقاله، به بررسی شرایط قانونی ازدواج مجدد، مراحل قانونی و چالش‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.

شرایط قانونی ازدواج مجدد

طبق قوانین ایران، مردی که قصد ازدواج مجدد دارد، باید شرایط زیر را احراز کند:

• رضایت همسر اول: مهم‌ترین شرط برای ازدواج مجدد، رضایت همسر اول است. این رضایت می‌تواند به صورت کتبی و در قالب شرط ضمن عقد یا به صورت شفاهی در دادگاه اعلام شود.

• عدم توانایی همسر اول در ایفای وظایف زناشویی: در صورتی که همسر اول به دلایلی مانند بیماری، ناتوانی جنسی یا عدم تمکین، نتواند وظایف زناشویی خود را انجام دهد، مرد می‌تواند درخواست ازدواج مجدد کند.

• اعتیاد یا جنون همسر اول: اعتیاد مضر همسر اول یا ابتلای او به بیماری روانی که زندگی مشترک را مختل کند، می‌تواند دلیل موجهی برای ازدواج مجدد باشد.

• ترک منزل توسط همسر اول: در صورتی که زن به مدت طولانی و بدون دلیل موجه منزل مشترک را ترک کند، مرد می‌تواند درخواست ازدواج مجدد دهد.

• محکومیت همسر اول به حبس: محکومیت همسر اول به حبس طولانی مدت، می‌تواند دلیل دیگری برای ازدواج مجدد باشد.

مراحل قانونی ازدواج مجدد

1. تقدیم دادخواست: مرد متقاضی ازدواج مجدد باید دادخواستی را به دادگاه خانواده ارائه دهد و دلایل خود را برای ازدواج مجدد ذکر کند.

2. بررسی دادخواست: دادگاه به ادعای مرد رسیدگی می‌کند و مدارک ارائه شده توسط او را بررسی می‌کند.

3. احراز شرایط: دادگاه باید شرایط قانونی برای ازدواج مجدد را احراز کند و از توانایی مالی مرد برای اداره دو زندگی اطمینان حاصل کند.

4. صدور حکم: در صورتی که دادگاه شرایط را مناسب تشخیص دهد، به مرد اجازه ازدواج مجدد می‌دهد.

چالش‌ها و مسائل مرتبط با ازدواج مجدد

• عدالت بین همسران: مرد موظف است بین همسران خود عدالت برقرار کند و حقوق آن‌ها را به طور مساوی رعایت کند.

• تبعیض جنسیتی: برخی از قوانین و عرف‌های اجتماعی، همچنان بر علیه زنان تبعیض قائل می‌شوند و ممکن است در روند ازدواج مجدد به زیان زنان تمام شود.

• مشکلات اجتماعی و روانی: ازدواج مجدد می‌تواند مشکلات اجتماعی و روانی بسیاری را برای همسران و فرزندان ایجاد کند.

• ثبت ازدواج: ازدواج مجدد باید در دفاتر رسمی ثبت شود و عدم ثبت آن جرم محسوب می‌شود.

شود. ضمانت اجرای تخلف از این تعهد، این است که همسر اول اختیار دارد تا با مراجعه به دادگاه خانواده و اثبات نقض شرط ضمن عقد توسط زوج، خودش را با کلیه حق و حقوق قانونی مطلقه نماید. 

راه های قانونی رفع محدودیت ازدواج مجدد

 در صورت وجود شرایط ۹ گانه خاص مرد اجازه ازدواج مجدد خواهد داشت.

 مطابق ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده ( مصوب ۱۳۵۳ )  در شرایط ذیل مرد اجازه ازدواج مجدد دارد:

5. رضایت همسر اول

6. همسر اول  قادر به ایفای وظایف زناشویی نباشد.آ

7. عدم تمکین زن از شوهر

8. ابتلا زن به جنون یا امراض صعب العلاج

9. محکومیت زن به حبس ۵ سال یا بیشتر

10. ابتلا زن به هرگونه اعتیاد مضر

11. ترک زندگی خانوادگی از طرف زن

12. غایب بودن یا مفقود الاثر شدن زن

13. عقیم بودن زن
در این قسمت نکات مهم دیگری را با یکدیگر مرور می کنیم:

شرط ضمن عقد رضایت همسر اول

 گاهی در عقدنامه شرط میشود که در صورت ازدواج مجـدد بدون رضایت زوجه، زن از سوی شوهر وکیل است تا خود را طلاق دهد. حال اگر شوهر بدون رضایت همسر اول ولی با اجازه دادگاه مبادرت به تجدید فراش کند، اجازه دادگاه برای ازدواج مجـدد، لطمه‌ای به حق همسر اول که ناشی از عقد نکاح و شرطی که به نفع او شده وارد نمی‌آورد و همسر اول برای مطلقه کردن خود حق دارد از طریق دادگاه اقدام کند.

ازدواج مجدد و دفاتر ازدواج

دفاتر ازدواج حق ندارند تا بدون حکم دادگاه ازدواج مـجـدد را به ثبت برسانند. از طرفی عدم ثبت واقعه ازدواج جرم محسوب می‌شود و مرتکب به حبس تا یک سال محکوم خواهد شد.

تجدید فراش در زمان عده زن اول

در صورتی که طلاق از نوع رجعی، خلع و یا مبارات باشد که زوج و زوجه در ایام عده حق رجوع دارند. و زوجه در این ایام هنوز همسر شرعی زوج محسوب می‌شود. مرد برای تجدید فراش نیاز به کسب اجازه از سوی دادگاه دارد. اما در صورتی که طلاق از نوع بائن باشد. چون با جاری شدن صیغه طلاق، طلاق محرز شده و حق رجوع ساقط شده است. احتیاجی به کسب اجازه از دادگاه نیست.

جدایی در ازدواج مجدد

هرگاه مردی با کسب اجازه از دادگاه تأهل مـجـدد اختیار کند ولی ازدواج وی با مرگ یا جدایی خاتمه یابد. برای اختیار همسر دیگر نیاز به کسب اجازه مجـدد دارد. بعبارت دیگر اعتبار اجازه ‌نامه صادره از سوی دادگاه تنها برای اخذ یک همسر است. و در صورت هرگونه جدایی یا فوت زوجه دوم، فرد برای ازدواج احتیاج به کسب اجازه مـجـدد از دادگاه ذی ‌صلاح را دارد.