توهین و افترا دو جرمی هستند که به طور مستقیم با حیثیت و آبروی افراد در ارتباطند و میتوانند پیامدهای جدی برای قربانیان خود داشته باشند. درک دقیق تفاوتهای ظریف بین این دو جرم و همچنین آگاهی از عناصر تشکیلدهنده، انواع، مجازاتها و نحوه شکایت از آنها، برای حفظ حقوق شهروندی و جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی ضروری است. در این مقاله، به بررسی جامع این دو جرم میپردازیم. ابتدا، تعاریف قانونی توهین و افترا و تمایزات کلیدی بین آنها را شرح خواهیم داد. سپس، انواع افترا، عناصر قانونی، مادی و معنوی تشکیلدهنده هر دو جرم، مجازاتهای قانونی تعیین شده برای آنها و در نهایت، مراحل و مدارک لازم برای شکایت و نحوه اثبات جرم در دادگاه را بررسی خواهیم کرد. هدف از این بررسی، افزایش آگاهی عمومی در مورد این جرایم و ارائه راهنمایی عملی برای افرادی است که ممکن است قربانی این اقدامات شوند.
فهرست مطالب
تعریف توهین:
توهین: به معنای بیان عباراتی است که موجب تحقیر، اهانت و یا تمسخر دیگری شود. برای تحقق جرم توهین، نیازی به اثبات صحت یا عدم صحت آنچه گفته شده نیست. به عنوان مثال، خطاب کردن کسی با الفاظ رکیک یا نسبت دادن صفتی ناپسند به او، حتی اگر آن صفت واقعاً در فرد وجود داشته باشد، میتواند مصداق توهین باشد. ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی به جرم توهین میپردازد.
تعریف افترا:
افترا: به معنای نسبت دادن ارتکاب جرمی به دیگری است که آن شخص مرتکب آن جرم نشده باشد و نسبت دهنده نتواند صحت ادعای خود را ثابت کند. نکته مهم در افترا این است که حتماً باید نسبت دادن «جرم» باشد، نه صرفاً یک صفت ناپسند.
همچنین، جرم نسبت داده شده باید از نظر قانونی قابل تحقق توسط فرد مورد اتهام باشد. به عنوان مثال، نسبت دادن جرم اختلاس به کسی که کارمند دولت نیست، افترا محسوب نمیشود. ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی به جرم افترا اختصاص دارد.
انواع افترا:
افترا قولی: نسبت دادن جرم به صورت شفاهی یا کتبی.
افترا فعلی یا عملی در ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی تعریف شده است : «هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و اَدَوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می گردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا (74) ضَربه شلاق محکوم می شود.»
عناصر تشکیل دهنده جرم:
عنصر قانونی: وجود ماده قانونی مشخص که آن عمل را جرم انگاری کرده باشد.
عنصر مادی: انجام فعل یا ترک فعلی که جرم محسوب میشود (بیان الفاظ توهینآمیز یا نسبت دادن جرم دروغین).
عنصر معنوی: وجود قصد مجرمانه (سوء نیت) در انجام عمل.
مجازات توهین:
مطابق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، مستوجب جزای نقدی درجه شش خواهد بود.
مجازات افترا:
افترا قولی: مطابق ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی، جز در مواردی که موجب حد است (قذف) به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.
افترا فعلی: مطابق ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی، حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا (74) ضَربه شلاق محکوم می شود.
نحوه شکایت از توهین و افترا:
برای شکایت از جرایم توهین و افترا، باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه و با ارائه مدارک و مستندات لازم، دادخواست خود را ثبت کنید. سپس پرونده به دادگاه صالح ارسال و پس از رسیدگی، حکم مقتضی صادر خواهد شد.برای جست و جوی دفاتر خدمات قضایی نزدیک به محل زندگی خود میتوانید از اینجا استفاده کنید.
مدارک لازم برای شکایت و اثبات جرم::
مدارک شناسایی شاکی.
مستندات و مدارک دال بر توهین یا افترا (مانند شهادت شهود، پیامکها، نوشتهها و غیره).
اثبات جرم توهین و افترا بر اساس ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی از طریق اقرار متهم، علم قاضی، شهادت شهود انجام میشود.
مرجع صالح برای رسیدگی:
مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم توهین و افترا، دادسرای محل وقوع جرم است. در جرایم سایبری، دادسرا یا دادگاه محل سکونت شاکی یا محل دریافت پیام توهینآمیز صالح می باشد.
جمع بندی:
در این مقاله، به بررسی دو جرم مهم مرتبط با حیثیت و آبروی افراد، یعنی توهین و افترا، پرداختیم. همانطور که گفته شد، این دو جرم اگرچه هر دو به نوعی به اعتبار و شخصیت افراد لطمه وارد میکنند، اما دارای تفاوتهای اساسی در تعریف، عناصر تشکیلدهنده و مجازاتهای قانونی هستند.
توهین، رفتاری است که با استفاده از الفاظ یا حرکات تحقیرآمیز، موجب خدشهدار شدن حیثیت فرد میشود، در حالی که افترا، نسبت دادن دروغین جرمی به دیگری است که قانوناً قابل مجازات است.
تفاوت کلیدی بین این دو جرم در «نسبت دادن جرم» در افترا است؛ به عبارت دیگر، برای تحقق جرم افترا، لازم است که فرد مرتکب، اتهام ارتکاب یک عمل مجرمانه را به دیگری نسبت دهد و نتواند صحت ادعای خود را اثبات کند. در مقابل، توهین صرفاً شامل استفاده از الفاظ یا رفتارهای تحقیرآمیز است و نیازی به اثبات صحت یا کذب محتوای آن نیست.
همچنین، به انواع افترا (قولی و فعلی)، عناصر تشکیلدهنده جرم (قانونی، مادی و معنوی)، مجازاتهای تعیین شده برای هر یک از این جرایم و نحوه شکایت و اثبات آنها در دادگاه اشاره شد.
دانستیم که مجازات توهین معمولاً شامل جزای نقدی است، در حالی که افترا میتواند مجازاتهای سنگینتری مانند حبس و شلاق را نیز به دنبال داشته باشد، به ویژه در نوع فعلی آن.
در نهایت، تأکید میشود که آگاهی از قوانین مربوط به این جرایم و نحوه پیگیری قانونی آنها، برای حفظ حقوق شهروندی و جلوگیری از تضییع حقوق افراد ضروری است.
در صورت مواجهه با چنین مواردی، توصیه میشود که ضمن حفظ آرامش، با مراجعه به مراجع قانونی و مشورت با وکلای متخصص، نسبت به احقاق حقوق خود اقدام نمایید.
همین لحظه شما میتوانید با کارشناسان ما از طریق تماس تلفنی در این رابطه مشاوره داشته باشید. برای اطلاعات بیشتر به بسته های مشاوره مراجعه بفرمایید
بدون دیدگاه