حکم جلب، موضوعی پرتکرار در پرونده‌های قضایی است که اغلب با ابهاماتی برای افراد همراه است. این حکم یا به عبارت دقیق‌تر «دستور»، زمانی صادر می‌شود که فرد مورد نظر از اجرای حکم دادگاه یا حضور در مراجع قضایی (دادگاه و دادسرا) خودداری کند و راهی جز دستگیری او برای اجرای قانون باقی نماند. در ادامه، به بررسی جزئیات قانونی این موضوع در سه نوع جلب برای دعاوی حقوقی، کیفری و جلب شخص ثالث می‌پردازیم.
فهرست مطالب
حکم جلب چیست؟
حکم جلب، اصطلاحی عامیانه برای عبارت حقوقی «قرار جلب» یا «دستور جلب» است. این دستور توسط دادگاه، دادسرا یا به درخواست ذینفع، زمانی صادر می‌شود که حضور فرد برای اجرای حکم یا پاسخگویی در محضر قانون ضروری باشد، اما فرد از همکاری مسالمت‌آمیز امتناع ورزد. در این صورت، با دستور جلب، فرد دستگیر و به مرجع قضایی مربوطه تحویل داده می‌شود.
برای اجرای حکم جلب، ابتدا باید «برگ جلب» توسط مقام قضایی صادر و به کلانتری ابلاغ شود. مأموران نیروی انتظامی موظفند طبق این دستور، فرد را یافته و دستگیر کنند. اگر مأموران نتوانند در مهلت تعیین شده در برگ جلب، فرد را دستگیر کنند، باید دلایل آن را در گزارشی مکتوب به مرجع قضایی اعلام کنند. پس از دستگیری، فرد به دادگاه یا دادسرا تحویل داده می‌شود. معمولاً جلب در طول روز انجام می‌گیرد، اما در ایام تعطیل، فرد دستگیر شده به قاضی کشیک حوزه قضایی تحویل داده می‌شود و تا آغاز ساعات اداری در بازداشت موقت می‌ماند.
انواع حکم جلب
حکم جلب در قانون ایران به چند دسته تقسیم می‌شود:
از نظر نحوه اجرا:
- جلب عادی: زمانی صادر می‌شود که فرد آدرس مشخصی داشته و در دسترس باشد.
- جلب سیار: زمانی صادر می‌شود که فرد متواری بوده و آدرس مشخصی از او در دسترس نباشد.
از نظر نوع دعوا:
- جلب در دعاوی حقوقی: برای اجرای احکام مالی قطعی صادر می‌شود.
- جلب در دعاوی کیفری: برای حضور متهم یا اجرای حکم محکومیت صادر می‌شود.
- جلب شخص ثالث: طبق ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از طرفین دعوا (خواهان و خوانده در دعاوی حقوقی، شاکی و متهم در دعاوی کیفری) می‌توانند تا پایان جلسه اول دادرسی، حضور فرد دیگری را از دادگاه تقاضا کنند. دلایل این درخواست باید اظهار و سه روز پس از جلسه، دادخواست آن تقدیم شود. این امر در دادگاه بدوی و تجدیدنظر امکان‌پذیر است.
شرایط لازم برای صدور حکم جلب
شرایط صدور حکم جلب در دعاوی کیفری و حقوقی متفاوت است:
دعاوی کیفری: صدور حکم جلب در این دعاوی به تشخیص مقام قضایی (دادگاه یا دادسرا) و برای اجرای حکم یا انجام تحقیقات صورت می‌گیرد و نیازی به درخواست شاکی نیست.
دعاوی حقوقی: صدور حکم جلب در دعاوی حقوقی شرایط ویژه‌ای دارد و فقط در مورد محکومیت‌های مالی قطعی امکان‌پذیر است. شرایط آن عبارتند از:
- حکم قطعی شده باشد.
- محکوم‌علیه (فرد محکوم به پرداخت) از اجرای حکم بدون عذر موجه امتناع کند.
- پس از صدور اجراییه، به محکوم‌علیه ۱۰ روز فرصت داده می‌شود تا حکم را اجرا کند.
- محکوم‌علیه یک ماه فرصت دارد تا دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) ارائه دهد و با ارائه مدارک کافی، از دادگاه تقاضای تقسیط بدهی خود را نماید. در غیر این صورت، دادخواست اعسار رد می‌شود.
- اگر محکوم‌علیه در مهلت مقرر اقدامی نکند، محکوم‌له (خواهان) می‌تواند از واحد اجرای احکام دادگاه، درخواست صدور دستور جلب را بنماید.
نکته بسیار مهم:
قبل از صدور حکم جلب در دعاوی حقوقی، واحد اجرای احکام برای شناسایی و توقیف اموال محکوم‌علیه جهت استیفای محکوم‌به اقدام می‌کند. این اقدام از طریق استعلام از بانک‌ها، اداره ثبت اسناد و املاک، سازمان امور مالیاتی، راهنمایی و رانندگی و همچنین تحقیق محلی توسط کلانتری انجام می‌شود.
تنها در صورتی که مالی از فرد یافت نشود یا اموال مکشوفه برای پرداخت بدهی کافی نباشد، قرار جلب صادر خواهد شد.
نحوه استعلام (در صورت نداشتن آدرس از محکوم‌علیه)
اگر حکم جلب شخصی را دارید اما آدرسی از وی در دست نیست، می‌توانید از واحد اجرای احکام درخواست پنج نوع استعلام زیر را داشته باشید تا شاید بتوان ردی از فرد پیدا کرد:
- استعلام از سازمان تأمین اجتماعی و اداره مالیات: این استعلام می‌تواند اطلاعاتی در مورد سوابق بیمه و مالیاتی فرد ارائه دهد.
- استعلام از شرکت اسنپ: در صورتی که فرد به عنوان راننده در اسنپ فعالیت داشته باشد، اطلاعات تماس و تردد او قابل دسترسی خواهد بود.
- استعلام از راهنمایی و رانندگی: این استعلام اطلاعات مربوط به پلاک خودرو و گواهینامه رانندگی فرد را در اختیار قرار می‌دهد.
- استعلام از آموزش و پرورش: اگر فرد شاغل در آموزش و پرورش باشد یا سابقه تحصیلی در این سازمان داشته باشد، می‌توان از این طریق اطلاعاتی به دست آورد.
- استعلام از ثبت احوال: این استعلام اطلاعات هویتی و محل سکونت ثبت شده فرد را مشخص می‌کند.
چگونگی استعلام حکم جلب
ساده‌ترین راه برای استعلام حکم جلب، مراجعه به سامانه عدل ایران است. با ورود به پنل کاربری خود با کد ملی و رمز عبور سامانه ثنا، می‌توانید از بخش «اطلاع‌رسانی برای اشخاص حقیقی»، پرونده قضایی خود را پیگیری کرده و استعلامات مورد نیاز را دریافت کنید.
نکات تکمیلی
اجرای حکم جلب توسط مأموران نیروی انتظامی و با ارائه برگ جلب صورت می‌گیرد.
مقاومت در برابر مأموران هنگام اجرای حکم جلب، جرم محسوب می‌شود.
در صورت وجود هرگونه ابهام یا مشکل، مشاوره با وکیل متخصص توصیه می‌شود.
بدون دیدگاه