اجرت المثل :حق زنان برای کارهای خانه

اجرت المثل زن یکی از حقوق مالی مهمی است که مانند نفقه در قانون مدنی ایران برای زنان در نظر گرفته شده است. این حق به زنی تعلق می‌گیرد که در طول زندگی مشترک، کارهایی را به درخواست همسر خود و بدون دریافت دستمزد انجام داده است. این کارها می‌تواند شامل خانه‌داری، نگهداری از فرزندان، رسیدگی به امور منزل و … باشد.

مبنای قانونی اجرت المثل زن

ماده 336 قانون مدنی و تبصره الحاقی به این ماده، مبنای قانونی اجرت المثل زن را تشکیل می‌دهند. بر اساس این قوانین، اگر زنی کارهایی را انجام دهد که شرعاً به عهده او نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور شوهر و بدون قصد تبرع انجام داده باشد، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و مرد را محکوم به پرداخت آن می‌کند.

اهمیت اجرت المثل زن

 • توجه به ارزش کار زنان: با پرداخت اجرت المثل، به ارزش کارهای خانه‌داری و مراقبتی که زنان انجام می‌دهند، توجه می‌شود.

 • جبران خدمات: اجرت المثل به عنوان نوعی جبران برای خدمات و زحماتی است که زن در طول زندگی مشترک انجام داده است.

 • تامین امنیت مالی: در صورت طلاق یا فوت همسر، اجرت المثل می‌تواند به عنوان منبع درآمدی برای زن محسوب شود و امنیت مالی او را تأمین کند.

شرایط دریافت اجرت المثل

برای اینکه زن بتواند اجرت المثل را مطالبه کند، باید شرایط زیر را داشته باشد:

 • کارهایی که شرعاً به عهده زن نبوده است: کارهایی که زن انجام داده باید خارج از وظایف شرعی و قانونی او باشد.

 • انجام کار به درخواست شوهر: زن باید ثابت کند که کارهای مورد نظر را به درخواست شوهر خود انجام داده است.

 • عدم قصد تبرع: زن نباید قصد رایگان انجام دادن کارها را داشته باشد.

نحوه محاسبه اجرت المثل

محاسبه دقیق اجرت المثل کار آسانی نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

 • مدت زمان زندگی مشترک: هرچه مدت زمان زندگی مشترک طولانی‌تر باشد، میزان اجرت المثل نیز بیشتر خواهد بود.

 • نوع کارهای انجام شده: پیچیدگی و سختی کارهایی که زن انجام داده است، بر میزان اجرت المثل تأثیرگذار است.

 • وضعیت اقتصادی خانواده: وضعیت مالی خانواده و توانایی پرداخت مرد نیز در تعیین میزان اجرت المثل نقش دارد.

 • عرف جامعه: عرف جامعه در مورد ارزش کارهای خانگی و دستمزد آنها نیز در محاسبه اجرت المثل مورد توجه قرار می‌گیرد.

نحوه درخواست اجرت المثل

برای درخواست اجرت المثل، زن باید به دفترخدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواستی را تنظیم کند. در این دادخواست، زن باید به طور دقیق کارهایی که انجام داده است و مدت زمانی که برای انجام هر یک از این کارها صرف کرده است را مشخص کند. همچنین، زن باید مدارک لازم مانند شهادت شهود، اسناد و مدارک مربوط به هزینه‌های زندگی و … را به دادگاه ارائه دهد.همچنین عدم تبرعی بودن نیز قید گردد. 

اجرت المثل در صورت طلاق

در صورت طلاق، زن می‌تواند در دادخواست طلاق یا در دادخواست جداگانه‌ای، درخواست پرداخت اجرت المثل را مطرح کند. دادگاه با بررسی ادعاهای زن و مدارک ارائه شده، حکم به پرداخت اجرت المثل می‌دهد.

محاسبه اجرت المثل زن

برای محاسبه مبلغ اجرت المثل زن خانه دار یا شاغل بابت ایام زوجیت و زندگی مشترک نیاز به فرمول محاسبه اجرت المثل زن است؛ کارشناس تعیین شده توسط دادگاه، ویژگی­های زندگی مشترک بین زن و مرد و همچنین ویژگی­های شخصیتی زن مانند سطح تحصیلات، ایام زندگی مشترک، تعداد فرزندان، وضعیت مالی و اجتماعی و نوع کارهای انجام شده توسط زوجه (زن) را مدنظر قرار می­دهد.

تفاوت اجرت المثل زن و نحله چیست؟

اجرت المثل زن در ایام زوجیت و در طول زندگی مشترک قابل مطالبه است ولی نحله فقط پس از درخواست طلاق توسط مرد و در صورت عدم تعلق اجرت المثل به زن، قابل مطالبه خواهد بود.

بنابراین، اگر زوجه خودش درخواست طلاق داده باشد یا به عنوان مثال در طلاق توافقی که به خواست و اراده زوجین است، زن یا وکیل طلاق توافقی نمی­توانند نحله را از دادگاه مطالبه کنند.برخلاف مبلغ اجرت المثل زن که توسط کارشناس منتخب دادگاه تعیین می­شود، قاضی در مورد نحله می­تواند به تشخیص خود و با لحاظ توانایی و استطاعت مالی مرد، مبلغ نحله را تعیین کند.