کودک همسری، یکی از جدی‌ترین چالش‌های اجتماعی است که در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، وجود دارد. این پدیده نه تنها حقوق کودکان را پایمال می‌کند، بلکه پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی بسیاری را به دنبال دارد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف پرونده های کودک همسری در ایران که در حیطه پرونده های حقوق خانواده می باشد، از جمله قوانین مرتبط، دلایل این پدیده و عواقب آن می‌پردازیم.
کودک همسری چیست؟
کودک همسری به معنای ازدواج دختر یا پسر زیر سن قانونی است که از نظر جسمی، روانی و اجتماعی آمادگی لازم برای زندگی مشترک را ندارند. این پدیده، به دلایل مختلفی از جمله فقر، سنت‌های غلط، نابرابری جنسیتی و فشارهای اجتماعی رخ می‌دهد.
قوانین ازدواج در ایران
در ایران، سن قانونی ازدواج برای دختران 13 سال تمام شمسی و برای پسران 15 سال تمام شمسی تعیین شده است. البته، ازدواج در سنین پایین‌تر با اجازه ولی قهری و حکم دادگاه امکان‌پذیر است. اما این قانون، به دلیل ابهامات و تفسیرهای مختلف، همچنان زمینه‌ساز بروز این اتفاق است.
دلایل کودک همسری
• فقر و نابرابری اقتصادی: در مناطق محروم و کم‌درآمد، ازدواج زودهنگام دختران به عنوان راهی برای کاهش بار مالی خانواده دیده می‌شود.
• سنت‌ها و باورهای غلط: برخی باورهای فرهنگی و اجتماعی، ازدواج در سنین پایین را ترویج می‌کنند.
• نابرابری جنسیتی: دختران در بسیاری از جوامع به عنوان یک بار مالی برای خانواده‌ها تلقی می‌شوند و ازدواج زودهنگام به عنوان راهی برای خلاص شدن از این بار دیده می‌شود.
• عدم دسترسی به فرصت‌های آموزشی: دخترانی که به مدرسه دسترسی ندارند و یا فرصت‌های شغلی محدودی دارند، بیشتر در معرض خطر ازدواج زودهنگام قرار دارند.
عواقب کودک همسری
• عواقب اجتماعی: ترک تحصیل، محدودیت‌های اجتماعی، خشونت خانگی و طلاق از جمله عواقب اجتماعی هستند.
• عواقب اقتصادی: ازدواج زودهنگام باعث کاهش فرصت‌های اقتصادی برای دختران و افزایش وابستگی آن‌ها به همسر می‌شود.
راهکارهای مقابله با کودک همسری
• اصلاح قوانین: اصلاح قوانین مربوط به ازدواج و افزایش سن قانونی ازدواج
• ارتقای آگاهی عمومی: برگزاری کارگاه‌ها و کمپین‌های آموزشی برای افزایش آگاهی مردم در مورد مضرات ازدواج زودهنگام کودکان
• تقویت نهادهای حمایتی: حمایت از سازمان‌های غیردولتی و نهادهای دولتی فعال در زمینه حمایت از کودکان
• همکاری با رسانه‌ها: استفاده از رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی و تغییر نگرش‌ها
• توسعه اقتصادی و اجتماعی: ایجاد فرصت‌های برابر برای دختران و پسران
مقایسه وضعیت کودک همسری در ایران با سایر کشورها
کودک همسری، متأسفانه، پدیده‌ای جهانی است که در بسیاری از کشورها، به دلایل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رخ می‌دهد. با این حال، شدت و شیوع این پدیده در کشورهای مختلف متفاوت است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
عوامل مؤثر بر شیوع کودک همسری در کشورهای مختلف
• قوانین و مقررات: وجود قوانین سخت‌گیرانه و اجرای دقیق آن‌ها، می‌تواند در کاهش شیوع ازدواج زودهنگام کودکان مؤثر باشد.
• عوامل فرهنگی و اجتماعی: باورهای فرهنگی، نقش جنسیتی زنان و مردان، سطح سواد و آگاهی جامعه، همه بر شیوع کودک همسری تأثیرگذار هستند.
• وضعیت اقتصادی: فقر، نابرابری اقتصادی و عدم دسترسی به فرصت‌های آموزشی، از جمله عوامل مهم در افزایش شیوع کودک همسری هستند.
• بحران‌های انسانی: این عوامل می‌توانند به افزایش ازدواج‌های زودهنگام به عنوان راهی برای محافظت از دختران منجر شوند.
مقایسه وضعیت ایران با سایر کشورها
• کشورهای آفریقایی: در بسیاری از کشورهای آفریقایی، به دلیل فقر، جنگ و سنت‌های قبیله‌ای، کودک همسری بسیار رایج است.
• کشورهای آسیایی: در برخی کشورهای آسیایی مانند هند، پاکستان و بنگلادش، کودک همسری به دلیل عوامل فرهنگی و اجتماعی گسترده است.
• کشورهای عربی: در برخی کشورهای عربی نیز به دلیل قوانین و سنت‌های خاص، ازدواج زودهنگام دختران رواج دارد.
• کشورهای اروپایی و آمریکا: در این کشورها، به دلیل قوانین سخت‌گیرانه و آگاهی عمومی بالا، کودک همسری به ندرت اتفاق می‌افتد.
ایران در مقایسه با سایر کشورها:
• شباهت‌ها: ایران با بسیاری از کشورهای در حال توسعه در زمینه شیوع کودک همسری مشترکاتی دارد. عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مشابهی در این کشورها وجود دارد.
• تفاوت‌ها: قوانین ازدواج در ایران نسبت به برخی کشورهای دیگر سخت‌گیرانه‌تر است، اما اجرای این قوانین به دلیل عوامل فرهنگی و اجتماعی چالش‌برانگیز است. همچنین، در ایران، آگاهی عمومی در مورد مضرات کودک همسری در حال افزایش است و تلاش‌های زیادی برای مبارزه با این پدیده صورت می‌گیرد.
بدون دیدگاه