جریمه ساخت و ساز غیرمجاز چگونه محاسبه می شود ؟
در نظام حقوقی ایران، ساخت و ساز بدون پروانه نه تنها تخلف اداری محسوب میشود، بلکه بر اساس ماده 100 قانون شهرداری، یک جرم کیفری است که ممکن است به تخریب بنا، جریمه نقدی سنگین و حتی حبس منجر شود. در سال 1403، شهرداریها با تشدید نظارتها و استفاده از فناوریهای نوین مانند تصاویر ماهوارهای، برخورد سختتری با متخلفان دارند. این مقاله به بررسی کامل جریمههای ساخت و ساز غیرمجاز ،تحلیل ماده 100 قانون شهرداری و راهکار های قانونی برای نجات ملک غیرمجاز میپردازد.
فهرست مطالب
جریمه ساخت و ساز غیرمجاز
شهرداری برای جریمه ساخت و ساز غیرمجاز، دو نوع جریمه در نظر میگیرد:
جریمه نقدی (پرداخت عوارض)
- ساختوساز در ملک شخصی:
- 2 تا 5 برابر عوارض معمول ساخت (بسته به منطقه شهری)
- مثال: اگر عوارض قانونی ساخت در منطقه شما 10 میلیون تومان باشد، جریمه شما 20 تا 50 میلیون تومان خواهد بود.
- 2 تا 5 برابر عوارض معمول ساخت (بسته به منطقه شهری)
- ساختوساز در اراضی دولتی یا حریم شهر:
- جریمه 10 برابر عوارض معمول + احتمال پیگرد قضایی
- جریمه 10 برابر عوارض معمول + احتمال پیگرد قضایی
جریمه عملیاتی (توقف یا تخریب ساختمان)
- توقف عملیات ساخت: اگر در مراحل اولیه ساخت باشید، شهرداری پلمپ موقت میکند.
- تخریب جزئی یا کلی: اگر ساختمان تکمیل شده باشد، شهرداری میتواند دستور تخریب دهد.
- در تهران، ساختمانهای بالای 3 طبقه غیرمجاز در اولویت تخریب هستند.
- در تهران، ساختمانهای بالای 3 طبقه غیرمجاز در اولویت تخریب هستند.
نکته:
اگر ساختمان شما قبل از سال 1400 ساخته شده باشد، میتوانید با پرداخت جریمه سبکتر (معمولاً 1.5 برابر عوارض) آن را قانونی کنید.
بررسی ماده 100 قانون شهرداری
ماده 100 قانون شهرداری، اصلیترین قانون برای برخورد با ساخت و سازهای غیرمجاز است که در سال 1403 نیز اصلاحاتی در آن صورت گرفته است.
1. مفاد اصلی ماده 100
- شهرداری میتواند هرگونه ساخت و ساز بدون پروانه را متوقف کند.
- برای ساختمانهای نیمهکاره، ابتدا اخطار کتبی و سپس پلمپ صادر میشود.
- برای ساختمانهای تکمیلشده، حکم تخریب صادر میشود.
2. مراحل رسیدگی در کمیسیون ماده 100
- اعلام جرم توسط مأموران شهرداری
- تشکیل جلسه کمیسیون با حضور نماینده شهرداری، مالک و کارشناس
- تصمیمگیری نهایی (تخریب، جریمه یا اصلاح وضعیت)
⏳ مدت زمان رسیدگی: حدود 2 تا 4 ماه
3. راههای اعتراض به رأی کمیسیون
- اعتراض به کمیسیون تجدید نظر (ظرف 20 روز)
- طرح دعوی در دادگاه اداری (در صورت رد اعتراض)

راه فرار از جریمه ساخت و ساز غیرمجاز
1. اخذ پروانه پسازساخت
- شرایط:
- ساختمان قبل از سال 1400 تکمیل شده باشد.
- عدم قرار گرفتن در حریمهای ممنوعه (مانند حریم رودخانه).
- ساختمان قبل از سال 1400 تکمیل شده باشد.
- مراحل:
- استعلام از شهرداری
- پرداخت جریمه (معمولاً 1.5 برابر عوارض)
- دریافت پروانه
- استعلام از شهرداری
2. تبدیل کاربری غیرمجاز به مجاز
- در مواردی مانند تبدیل انباری به مسکونی، با پرداخت جریمه و ارائه نقشههای اصلاحی، میتوان وضعیت ملک را قانونی کرد.
3. استفاده از وکیل متخصص
یک وکیل آگاه به قوانین شهرداری میتواند:
- از تخریب فوری جلوگیری کند.
- در کمیسیون ماده 100 دفاع کند.
- برای کاهش جریمه مذاکره نماید.
تخلف از مفاد پروانه ساخت
بعضی مواقع دیده شده است که فردی پروانه احداث بنایی با کاربری مسکونی را می گیرد ولی مبادرت به ساخت بنای با کاربری تجاری می کند. چون در این مورد، شخص برای ساختمان پروانه گرفته ولی مفاد آن را رعایت نکرده و بنای با کاربری منظور را نساخته است بنابرین هنوز پروانه معتبراست. این مورد را نمی توان بنای فاقد پروانه تلقی کرد.
ولی طبق تبصره 1 ماده 100 قانون شهرداری، اگر کمیسیون تشخیص دهد که اصول شهرسازی یا فنی یا بهداشتی در بنا رعایت نشده است، می تواند وفق رأی وحدت رویه شماره ۵۷۷ مورخ ۱۳۹۳/۰۴/۲۳ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، رای بر تخریب بنای مخالف مفاد پروانه را صادر کند.
📌 توصیههای پیشگیرانه
- قبل از خرید زمین، استعلام محدوده حریم را از شهرداری بگیرید.
- از معماران و پیمانکاران مجرب استفاده کنید که با قوانین شهرداری آشنا هستند.
- برای هرگونه تغییر در نقشه، مجوز بگیرید.
بدون دیدگاه